Trombositlere baý plazma (PRP) häzirki wagtda dürli lukmançylyk ugurlarynda giňden ulanylýar.Soňky ýyllarda PRP-iň ortopedikada ulanylmagy has köp ünsi özüne çekdi we dokumalaryň täzelenmegi, ýaralary bejermek, ýaralary bejermek, plastiki hirurgiýa we gözellik ýaly dürli ugurlarda ulanylmagy has giňeldi.Bu günki sanymyzda, PRP bilen näme edilip bilinmejekdigine we edilmeli däldigine has gowy düşünmek üçin PRP biologiýasyny, hereket mehanizmini we PRP klassifikasiýasyny seljereris.
PRP taryhy
PRP trombositlere baý plazma (PRP), trombositlere baý ösüş faktory (GFS) we trombositlere baý fibrin (PRF) matrisa hökmünde hem bellidir.PRP düşünjesi we beýany gematologiýa pudagynda başlandy.Gematologlar PRP adalgasyny 1970-nji ýyllarda esasan trombositleri çykarmak we goýbermek arkaly trombositopeni bolan näsaglary bejermek üçin döredipdirler.
On ýyldan soň PRP maxillofasial hirurgiýada PRF hökmünde ulanylyp başlandy.Fibrin ýelimleýji we gomeostatiki aýratynlyklara, PRP öýjükleriň köpelmegine itergi berýän çişmä garşy häsiýetlere eýedir.Netijede, PRP sport şikesleriniň muskul-skelet meýdanynda giňden ulanylyp başlandy we oňat bejeriş täsirleri gazanyldy.Bejergi maksatlary esasan hünärmen türgenler bolansoň, metbugatda giňden ünsi çekdi we sport lukmançylygy pudagynda giňden ulanyldy.Netijede, PRP ortopediýa, hirurgiýa, çaga hirurgiýasy, ginekologiýa, urologiýa, plastmassa we kosmetiki hirurgiýa we oftalmologiýa ugurlarynda kem-kemden öňe sürüldi.
Trombosit biologiýasy
Periferiýa gan öýjüklerine gyzyl gan öýjükleri, ak gan öýjükleri we trombositler girýär, bularyň hemmesi dürli öýjüklere bölünip bilýän umumy pluripotent baldak öýjüginden emele gelýär.Bu öýjük setirlerinde bölünip we ýetişip bilýän deslapky öýjükler bar.Trombositler süňk ýiliginden emele gelýär we ortaça diametri takmynan 2 μm bolan dürli ululykdaky nukleirlenen disk şekilli öýjükler bolup, iň dykyz gan öýjükleridir.Trombositleriň kadaly aýlanylýan gany mikrolitr üçin 150,000-den 400,000 aralygynda bolýar.Trombositlerde birnäçe möhüm sekretor granulalary bar, olaryň üçüsi esasy: dykyz granulalar, o-granulalar we lizozomlar.Her trombositde takmynan 50-80 bölejik bar.
PRP kesgitlemesi
Sözümiň ahyrynda, PRP biologiki önüm bolup, periferiýa ganyndakydan has ýokary trombosit konsentrasiýasy bolan konsentrirlenen plazma.PRP diňe bir ýokary derejeli trombositleri öz içine alman, eýsem ähli ösüş faktorlaryny, himokinleri, sitokinleri we plazma beloklaryny öz içine alýan ähli koagulýasiýa faktorlaryny öz içine alýar.
PRP dürli laboratoriýa taýýarlaýyş usullary bilen çekilen periferiýa ganyndan alynýar.Taýýarlykdan soň, dürli dykyzlyk gradiýentlerine görä, gan düzümindäki gyzyl gan öýjükleri, PRP we PPP yzygiderli bölünýär.PRP-de trombositleriň ýokary konsentrasiýasyna goşmaça, düzüminde leýkositleriň bardygyny ýa-da işjeňleşendigini hem göz öňünde tutmaly.Bu taraplardan ugur alyp, dürli patologiki şertlere laýyk dürli PRP görnüşleri kesgitlenýär.
PRP-ni taýýarlamagy ýönekeýleşdirip bilýän häzirki wagtda birnäçe täjirçilik enjamlary bar.Bu PRP enjamlary adatça 2-5 esse ýokary PRP trombosit konsentrasiýasyny öndürýär.Trombositleriň konsentrasiýasy näçe ýokary bolsa we ösüş faktorynyň mukdary näçe köp bolsa, bejeriş täsiri şonça gowy bolmaly diýip pikir edip bilse-de, bu kesgitlenmedi we konsentrasiýa 3-5 esse laýyk hasaplanýar.
Söwda enjamlary standartlaşdyrylan we has ýönekeý bolmak artykmaçlygyna eýedir, ýöne degişli enjamlarynyň çäklendirmeleri bar.Käbirleri belli hapalary gowy aýyryp bilmeýär, käbir PRP taýýarlyklary konsentrasiýada ýokary däl.Esasan, ähli täjirçilik enjamlary aýratyn we takyk taýýarlanyp bilinmez.Bu standartlaşdyrylan enjamlar bilen baglanyşykly iň uly mesele.Häzirki wagtda laboratoriýa tehnologiýasyna ýokary talaplary bolan hassalaryň ähli zerurlyklaryny diňe takyklaşdyrylan laboratoriýa taýýarlaýyş tehnologiýasy ýapyp biler.
PRP klassifikasiýasy
2006-njy ýylda “Everts et al” leýkositlere baý PRP düşünjesini teklip etdi.Şonuň üçin PRP düzümindäki leýkositleriň sanyna görä takmynan iki görnüşe bölünip bilner: pes leýkositler bilen PRP we baý leýkositler bilen PRP.
1) L-PRP diýlip atlandyrylýan ýokary mukdarda leýkositleri öz içine alýan trombositlere baý plazma (az mukdarda gyzyl gan öýjüklerini öz içine alýan Leýkosit trombositlerine baý plazma), esasan refrakter ýaralar, süýji keseli, gutulmaz gut bilen ulanylýar; ýaralar, süňkleri bejermek, birleşmezlik, süňk ýiliginiň çişmegi we beýleki kliniki bejergiler.
2) Trombositlere baý plazma, leýkositleri az ýa-da pes konsentrasiýasy bolan P-PRP (gyzyl gan öýjükleri bolmadyk arassa trombositlere baý plazma) diýilýär, esasan sport şikesleri we degeneratiw keseller, şol sanda menisk şikesleri, bogun we tendon şikesleri üçin ulanylýar; , tennis tirsegi, dyz artriti, kıkırdak degenerasiýasy, lomber disk kesel we beýleki keseller.
3) Suwuk PRP trombin ýa-da kalsiý bilen işjeňleşdirilenden soň, jele meňzeş PRP ýa-da PRF emele gelip biler.(Ilki bilen Dohan we başg. Fransiýada taýýarlandy)
2009-njy ýylda Dohan Ehrenfest we başgalar.Öýjükli komponentleriň (leýkositler ýaly) we fibrin gurluşynyň barlygyna ýa-da ýoklugyna esaslanýan 4 klassifikasiýa teklip edildi:
1) Arassa PRP ýa-da leýkosit garyp PRP: Taýýarlanan PRP-de leýkositler ýok, işjeňleşdirilenden soň fibriniň düzümi pes.
2) Ak gan öýjükleri we PRP: ak gan öýjüklerini öz içine alýar we işjeňleşenden soň fibriniň düzümi pesdir.
3) Arassa PRF ýa-da leýkosit pes PRF: taýýarlykda leýkositler ýok we ýokary dykyzlykly fibrin bar.Bu önümler işjeňleşdirilen jel görnüşinde gelýär we sanjym üçin ulanyp bolmaýar.
4) Leýkositlere baý fibrin we PRF: leýkositleri we ýokary dykyzlykly fibrini öz içine alýar.
2016-njy ýylda Magalon we başgalar.PRP trombositleriniň sanyna, önümiň arassalygyna we trombositleriň işjeňleşmegine ünsi jemläp, DEPA klassifikasiýasyny (dozasy, netijeliligi, arassalygy, işjeňleşdirilmegi) teklip etdi.
1. Trombosit sanjym dozasy: Trombositleriň konsentrasiýasyny trombositleriň göwrümine köpeltmek arkaly hasaplaň.Sanjym edilen doza görä (milliardlarça ýa-da millionlarça trombositlerde), ony (a) örän ýokary dozada bölmek bolar:> 5 milliard;(b) ýokary doza: 3 milliarddan 5 milliarda çenli;(c) orta doza: 1 milliarddan 3 milliarda çenli;(d) pes doza: 1 milliarddan az.
2. Taýýarlygyň netijeliligi: gandan ýygnan trombositleriň göterimi.(a) deviceokary enjamyň netijeliligi: trombositleriň dikeldiş tizligi> 90%;(b) orta enjamyň netijeliligi: trombositleriň dikeliş derejesi 70-90% arasynda;(c) enjamyň pes netijeliligi: 30-70% arasynda dikeldiş tizligi;d) Enjamlaryň netijeliligi gaty pes: dikeldiş derejesi 30% -den az.
3. PRP arassalygy: PRP-de trombositleriň, ak gan öýjükleriniň we gyzyl gan öýjükleriniň otnositel düzümi bilen baglanyşykly.Muny (a) örän arassa PRP diýip häsiýetlendirýäris:> PRP-de eritrositlere we leýkositlere garanyňda 90% trombositler;(b) arassa PRP: 70-90% trombositler;(c) birmeňzeş PRP:% trombositler 30-70% arasynda;(d) Bütin gan PRP: PRP-de trombositleriň göterimi 30% -den az.
4. Işjeňleşdirme prosesi: otologiki trombin ýa-da kalsiý hlorid ýaly ekzogen garynlaşma faktorlary bilen trombositleri işjeňleşdirmelimi.
(Bu makalanyň mazmuny köpeldilýär.)
Iş wagty: 16-2022-nji maý