Moonarym aý tagtasy tibial platformanyň içki we daşarky bogunlarynda ýerleşýän süýümli kıkyrdakdyr.Dürli ters jyns we biomehanikanyň deňsizligi, dyz bogunynyň dürli mehaniki talaplaryny kanagatlandyryp biler, meselem, ýük götermek, dyz sazlaşygyny saklamak, durnukly maşk etmek we zarbalary siňdirmek.Moonarym aý plastinkasynyň şikesini wagtynda bejerip bolmaýan bolsa, köplenç osteoartritiň döremegine sebäp bolýar we näsagyň maslahat bermeginiň esasy sebäbi agyrynyň agyrlaşmagy we işlemezligi.Moonarym aý tagtasyny ak meýdana, gyzyl meýdana we gyzyl we ak araçäk sebtine aşakdaky üç ugra bölmek bolar.Ak zonada gan damarlarynyň paýlanyşy ýok we ýerli gan üpjünçiligi üpjün edilmeýär.Zyýan ýetensoň, dokumalary bejermegi tamamlamak kyn.Şonuň üçin ýarym aý tagtasynyň şikesinden soň abatlamak kyn, hassalaryň köpüsinde çaklamalar pes.Soňky ýyllarda lukmançylyk tehnologiýasynyň yzygiderli ösmegi bilen, ýarym aýlyk paýlanyşyň abatlanmagyna kömek edýän biohimiki usullar klinikada giňden ulanyldy we artykmaçlyklaryny görkezdi.Platon plazma plazmasy (PRP) ýarym aýlyk plastinka fibrositositleriň we kıkyrtyk öýjükleriniň ak ýerleriniň dokumalaryň bejergisini ýokarlandyrmak we möhüm netijelere ýetmek ukybyny ýokarlandyryp biler.
Moonarym aý tagtasynyň zeperlenmeginiň aýratynlyklary
1) Dyz ýarym aý tagtasynyň anatomiýasy we işi
Süýümli kıkyrdak plastinka hökmünde ýarym aý tagtasy tibial platforma bilen dyz bogundaky femoral kriketiň arasynda.Moonarym aý tagtasynyň daşky görnüşi aşakdakylar: C görnüşli içki tarapy we daşynda O görnüşli;ýokarky ýüz batdy, aşaky ýeri tekiz;Birikdiriň.Mundan başga-da, ýarym aý tagtasy daşky koronar bagyň kömegi bilen tibial platformanyň gyrasyna birikdirilip, töweregindäki dyz kapsulasyna birikdirilip bilner, marşrutizator tendony ýarym aý plastinkasynyň daşky we bogun kapsulalaryndan geçip biler. .Halfarym aý plastinkasynyň gan üpjünçiligi diňe daş-töweregi dokumalar bilen üpjün edilýändigi sebäpli, töwerekdäki dokumalar zaýalanandan soň, ýarym aý plastinkasy dyzyň işine täsir etjek nekroz keseline ýykgyn edýär.
2) Dyz ýarym aý tagtasynyň şikes mehanizmi
Uly dyz bogun ýarym aý tagtasy ýaş, kär we iş güýji ýaly köp daşarky faktorlar sebäpli zeper ýetirip biler.Peopleaşlar bilen kesellänler köplenç ýyrtylýar, garry näsaglar köplenç degeneratiw üýtgeşmeler bilen ýakyn baglanyşyklydyr.Moonarym aý plastinkasynyň ýaramazlaşmagy, güýjüniň peselmegine sebäp bolup biler, bu bolsa zeper ýetmek ähtimallygynyň ýokarlanmagyna sebäp bolup biler.Şonuň üçin bilgeşleýin maşk etmek ýarym aýyň tagtasyna zeper ýetirip biler.Dyz bogun işjeňligi, ýarym aý plastinkasynyň şikeslenmegi, onuň dyz bogunyna görä hereketi bilen baglanyşyklydyr.Dyz bogunlary göni bolanda ýarym aý tagtasy öňe hereket edýär;dyz bogunlary çeýe bolanda ýarym aý plastinka yza süýşýär;we dyz bogunlary çeýe, daşarky ýa-da içki içerki aýlananda, Soňra hereket.Dyz bogun birden öwrülip, aýlansa, iki gapdalyndaky ýarym aý plitalary gapma-garşylykly hereketlere eýe bolar, ýagny “ýarym aý tagtasynyň gapma-garşylyk hereketi”.
3) halfarym aý tagtasynyň şikeslenmesini anyklamak we toparlara bölmek
Moonarym aý plastinkasynda şikes alan näsaglaryň köpüsinde dyz şikesleri bar.Klinika köplenç dyz agyrynyň, çişmegiň we elastikligiň alamatlaryndan zeýrenýär.Ilki bilen ýarym aý plastinkasynyň daş-töwereginde ýilik erkin nerw süýümlerinden we medullary nerw süýümlerinden ybarat köp sanly nerw periferiýasy bar, şonuň üçin ýarym aý plastinkasynyň zeperlenmegi aňsatlyk bilen agyry döredip biler;ikinjiden, dyz bogun hereketleri meniskus tarapyndan çekiler we gyjyndyrar, bu bolsa hasam agyrylara sebäp bolar.Agyry dyz bogunlarynyň belli bir aralygynda ýüze çykar we näziklik has üýtgewsiz we belli bir aralyk boşluklary bilen çäklenýär.Aýyň ýaýramagy bogunlaryň ganamagyna, ganamagyna we bogunlaryň çişmegine sebäp bolup biler.Dyz çeýe bolanda, bogun zeperine degeniňizde çäkli çişmek bolýar.Dyz bogun işjeňligi belli bir aralykda ok bilen hem bolup biler.Bu wagt ýarym aý plastinkasynyň süýşmegi ekstruziýa şikeslerine sebäp bolup biler.Lukmançylyk taryhynyň has uzyn taryhy bolanlar üçin ýokardaky işjeňlik aralygy we çeýeligiň aýratyn bölekleri sebäp bolup biler.
PRPbiologiki aýratynlyklary we roly
1) Biologiki aýratynlyklar
PRP konsentrirlenen awtologiki doly trombositdir.Adaty trombositler bilen deňeşdirilende, onuň konsentrasiýasy 4-5 esse ýokarydyr.Koordinata we kalsiý ionlary bilen ýokary konsentrasiýa trombositleri, emele gelen flokulent jellere öýjük şahasynyň arhitekturasynyň döredilmegine gatnaşyp bilýän has trombosit jelleri diýilýär.PRP-de köp sanly belok we sitokin bar, meselem, trombositleriň emele gelen ösüş faktory (PDGF), damar endotel ösüş faktory (VEGF) we fibrin.Growthokardaky ösüş faktorlaryndan soň goýberilen alfa bölejikleri abatlaýyş roluny oýnap biler, şeýlelik bilen süňkleriň bejergisini we damar rekonstruksiýasynyň täzeden gurulmagyna kömek edip biler.PRP-de kıkyrtyk öýjük öýjükleriniň ýelmeşmegine kömek edýän belok bar, şeýlelik bilen dokumalaryň abatlanmagyny üpjün edýär.PRP otologiki gandan bölünýär we howpsuzlygy teoretiki we baglanyşykly haýwan synaglary bilen tassyklandy.PRP diňe bir howpsuz bolman, eýsem kıkyrtyk we dokumanyň zeperlenmegine ep-esli abatlaýyş täsiri berýän regeneratiw biologiki aýratynlyklara hem eýedir.
2) Kıkyrtyk öýjükleriniň köpelmegi mehanizmi
VEGF we süýüm öýjükleriniň ösüş faktory (FGF) damar rekonstruksiýasynyň täzeden gurulmagy bilen baglanyşykly.VEGF-iň täsiri bilen, damar endotel öýjükleriniň köpelmegi täze gan damarlarynyň emele gelmegine we täsir eden ýeriň gan daşamagynyň gowulaşmagyna kömek edip, dokumalaryň sagalmagyna kömek edip biler.FGF öýjükleri kadalaşdyrmak arkaly damar endotel öýjükleriniň köpelmegini çaltlaşdyrmak üçin öýjükleri hem sazlap biler.Gepatositleriň ösüş faktory (HGF), kondrositleriň çişme täsirini saklamak üçin ýadro faktorlary-XB (NF-XB), leýkositler (IL) -1 işjeňleşdirip biler.PRP-iň içki süýümli belok molekulýar mukdary ýokarydyr.Koordinata we kalsiý ionynyň işjeňleşmegi bilen 3D gözenek süýümini emele getirip biler.Şonuň üçin PRP-ni trombosit jeli diýip hem atlandyryp bolar.PRP diňe bir kıkırdak dokumasynyň abatlanmagyna kömek edip bilmez, kıkyrtykdan öňki öýjük öýjükleri üçin berkidilen ýaý bilen üpjün edip biler we aç-açan kıkyrdak matrisasynyň emele gelmegine kömek eder.PRP diňe bir kıkırdak we damar sebtiniň täzeden gurulmagyna we kıkyrtyk süýümli ýaýlaryň sintezine kömek etmän, eýsem kıkyrdagyň kıkyrdak öýjükleriniň ýelmeşmegine we göçmegine kömek edýär, soň bolsa kıkyrtyk dokumasynyň zeperini bejerýär.
3) halfarym aý tagtasyny abatlamak boýunça PRP synag synaglary
Käbir alymlar synag hökmünde towşanlary saýladylar we iki dyzynda ýarym aý tagtasynyň kemçilikleri ýüze çykansoň, towşanlar 4 hepde 8 hepdede jezalandyryldy we olaryň patologiki görkezijileri seljerildi.Gözleg, 4 hepdäniň dowamynda gözegçilik toparynyň ýarym aý plastinkasynyň birleşdiriji dokumadan ybaratdygyny, agyr fibroz hökmünde ýüze çykyp biljekdigini ýüze çykardy;we PRP bejeriş toparynyň ýarym aý plastinkasynyň gurluşy kadaly görkezdi we çatryk dokumasynda aç-açan abatlaýyş işleri boldy.Gurama düzümi.8 hepdede gözegçilik topary süýümli dokumalardan doludy we ýarym aýlyk plastinkanyň kıkyrdagy emele gelmedi.PRP bejeriş topary ep-esli ýokarlanan ýarym aý plastinkasyndaky süýüme baýdy.Şol bir wagtyň özünde ýarym aý plastinka dokumasy orta fibrozda ýüze çykýar we hatda bölekleýin bejeriş hem bolýar.Anotherene bir gözleg, PRP-ni öňünden gaýtadan işlemekde fibriniň polistumin-gidroksilsetik kislotalar toparyndan ybarat stent emele getirip biljekdigini ýüze çykardy.PRP merkezden gaçyrylan bolsa we ýarym aý kıkyrdak kondrosit birleşdirilip, tejribe toparynyň ýalaňaç syçanlaryna 7D ösdürip ýetişdirilse, floresan mikroskop barlagy: Tohumlar ekilenden soň kıkyrdak öýjükleri deň derejede ýapyşyp, ýaýyň hemme ýerine ýaýylyp bilner.PRP bejergisinden soň kıkyrtyk öýjükleriniň sany ep-esli artdy.Elektron mikroskopiýany skanirlemegiň netijeleri, gaýtadan işlenen PRP ýaýlarynda kıkyrdak öýjükleriniň 24H we 7D-den soň süýümli belok toruna birikdirilip bilinjekdigini görkezýär.PRP kysymly topar syçanlaryny gaýtadan işlemegiň 16 hadysasynyň arasynda 6 hadysa doly bejerildi, 9 hadysa doly däl we 1 hadysa bejerilmedi, gözegçilik topary syçanlar bolsa bejerilmedi.PRP gaýtadan işlenenden soň, adam bilelikdäki kıkırdak öýjükleriniň ýarym aý tagtasynyň bejeriş ukybyny ýokarlandyryp bilýän belli bir öýjük ýelme ukyplaryna eýe bolandygyny görmek bolýar.In vitro we in vitro synag gözlegleri, ýönekeý PRP gel topary bilen deňeşdirilende, PRP-osteoma matrisa öýjükli gel bejeriş topary has ýokary tapawutlandyryş derejesine eýe.süňk.Towşan kıkyrdagynyň “Jackie Daping” modeliniň PRP gaýtadan işlenmegi we kıkyrtagyň kemçilikli ýeriniň passiw hereketini saklamak boýunça gözlegler bar.Immunohistohimiýanyň we ýalňyşlary barlamak synagynyň netijeleri, dokumalary bejermek balynyň ýokarydygyny tassyklady.Netijede, PRP kıkırdak bejergisinde möhüm rol oýnaýandygyny, süňk ýiliginiň mesenjimal baldak öýjükleriniň we ýaýyň materialynyň bilelikde ulanylmagynyň has gowudygyny görkezýär.
This Bu makalanyň mazmuny gaýtadan çap edilýär we bu makaladaky mazmunyň takyklygy, ygtybarlylygy ýa-da dolulygyna hiç hili kepillik bermeýäris we bu makalanyň pikirleri üçin jogapkärçilik çekmeýäris.）
Iş wagty: 11-2023-nji maý