Süňk ýiliginiň aspirasiýasynda trombositleriň roly
PRP we süňk ýiliginiň aspirasiýa konsentraty (BMAC), MSK we oňurga kesellerinde dikeldiş peýdalary, dowamly agyryny dolandyrmak we ýumşak dokuma görkezijileri sebäpli ofis gurşawynda we hirurgiýada birnäçe kliniki bejergiler üçin ulanylýar.PRP diňe bir öýjükleriň göçmegini we öýjükleriň köpelmegini kadalaşdyrmak bilen çäklenmän, amatly mikro-gurşawy döretmek we dokumalaryň abatlanmagyna we täzelenmegine ýardam bermek üçin angiogeneziň we ECM-iň täzelenmegine goşant goşýar.
BMAC abatlaýyş prosesi
BMAC-lar BMMSC-leri öz içine alýan birmeňzeş öýjükli kompozisiýalar bolup, olary dikeldiş lukmançylygyny bejermek bejergisi üçin endogen öýjük çeşmesine öwürýär.Öýjük apoptozyny, fibrozy we çişmegi azaltmak arkaly rol oýnaýarlar;Öýjükleriň köpelmegine getirýän kaskad reaksiýasyny işjeňleşdiriň.Mundan başga-da, BMMSC-ler osteoblastlar, adipositler, miýoblastlar, epitel öýjükleri we neýronlar ýaly dürli öýjük nesillerine tapawutlandyrmak mümkinçiligine eýe.Şeýle hem parakrin we awtokrin ýollary arkaly angiogeneziň ösmegine kömek edýär.BMMSC-iň, ýarany bejermegiň çişme tapgyryna gatnaşýan immun aýratyn öýjüklerinden garaşsyz immun kadalaşdyrylyşyna goşant goşmagy möhümdir.Mundan başga-da, BMMSC-ler ýerli gan akymynyň rekonstruksiýasyny çaltlaşdyrmak üçin öýjükleriň täze angiogenez bejeriş ýerlerine işe alynmagyny goldaýarlar.Jin we başgalar.Sufficienteterlik skafyň ýoklugynda BMMSC-iň diri galma derejesiniň we bejergini ösdürmek we bejermek ukybynyň zaýalanandygy subut edildi.Dokumalary ýygnamak, nusga taýýarlamak we PRP we BMAC hereket mehanizmi dürli-dürli bolsa-da, gözlegler olaryň biri-birini dolduryp biljekdigini görkezýär.Aslynda PRP we BMAC-ny biologiki önüme birleşdirmek goşmaça artykmaçlyklara eýe bolup biler.
PRP we BMAC-ny birleşdirmek
Käbir bilinmeýän gözleglere görä, PRP bilen BMAC-ny birleşdirmegiň esasy ýörelgesi birnäçe jaýa esaslanýar.Ilki bilen, PRP amatly mikro-gurşawy üpjün edip biler, onda BMSC öýjükleriň köpelmegini we tapawudyny güýçlendirip we angiogenezini ýokarlandyryp biler.Ikinjiden, PRP BMAC bilen bilelikde bu öýjükler üçin skaf hökmünde ulanyldy.Munuň tersine, PRP bilen BMAC-yň birleşmegi BMMSC ilatyny özüne çekmek üçin güýçli biologiki gural bolup biler.PRP-BMAC birleşmesi tendinozy, ýaralary, oňurga ýiliginiň şikeslerini, degeneratiw intervertebral diskleri we uly dikeldiş potensialy bolan osteohondral kemçilikleri bejermek üçin ulanyldy.Gynansagam, birmeňzeş süňk ýilik öýjük komponentlerine trombositleri öz içine alsa-da, az sanly habarda trombositleriň süňk ýiliginde we BMAC bejergisinden soň konsentrasiýasy agzalýar, ýöne degişli isleg usullary bilen çykarylyp bilner.BMAC bilen bilelikde goşmaça trombosit konsentratlarynyň ulanylmalydygyna düşünmek üçin has köp gözleg gerek.Häzirki wagtda trombositleriň MSC (ýa-da beýleki süňk ýilik öýjükleri) öýjüklerine optimal gatnaşygy barada maglumat ýok, bu dokumalary bejermekde MSC-iň iýmitleniş mehanizmine oňyn täsir edýär.Iň gowusy, süňk ýiligini ýygnamak enjamlary we tehnologiýa ýeterlik derejede süňk ýilik trombositlerini çykarmak üçin optimallaşdyrylyp bilner.
PRP ösüş faktory we BMAC iýmit täsiri
PRP trombositleriniň ösüş faktory BMAC-yň abatlaýyş işine gatnaşýan esasy belokdyr.BMAC-nyň iýmitleniş prosesine gatnaşýan PGF we beýleki sitokinleriň dürlüligi, öýjük apoptozyny, anabolizmi we çişmä garşy täsirleri azaltmak we parakrin we awtokrin ýollary arkaly öýjükleriň köpelmegini, tapawudyny we angiogenezini işjeňleşdirmek arkaly dokumalary bejerip biler.
Trombositlerden emele gelen ösüş faktory we dykyz granulanyň düzüm bölekleri BMAC-nyň iýmitleniş prosesine gatnaşýar we MSC tarapyndan döredilen dokumalaryň abatlanylmagyny we täzelenmegini goldaýar.Gysgaltmalar: MSC: mesenhimal baldak öýjükleri, HSC: gematopoietiki kök öýjükleri.
Elbetde, OA bejergisinde PDGF kıkyrtagyň täzelenmeginde we gomeostazyň MSC köpelmegi we IL-1 bilen örtülen kondrosit apoptozynyň we çişmeginiň öňüni almakda belli bir rol oýnaýar.Mundan başga-da, üç sany TGF- β kiçi görnüşler kıkyrdagyň emele gelmegini höweslendirmekde we çişmegi saklamakda işjeňdir we birek-birege täsir etmek arkaly MSC bilen baglanyşykly dokumalaryň bejergisini ýokarlandyrmak ukybyny görkezýär.MSC-iň ýokumly täsiri PGF-iň işjeňligi we abatlaýyş sitokinleriniň bölünip çykmagy bilen baglanyşyklydyr.Iň gowusy, bu sitokinleriň hemmesi BMAC bejeriş çüýşesinde bolmaly we MSC bilen baglanyşykly iň oňat bejeriş dokumalarynyň bejergisini öňe sürmek üçin dokumanyň şikeslenýän ýerine eltilmelidir.
Bilelikdäki OA gözleginde Mui ñ os-L ó pez we başg.Sinowial dokumadan alnan MSC-iň işiniň üýtgändigini, netijede dikeldiş ukybynyň ýitmegini görkezýär.Gyzykly tarapy, osteoartritiň subkondral süňküne PRP-iň göni sanjylmagy, kliniki gowulaşmany görkezýän sinowial suwuklykda MSC-iň azalmagyna getirdi.Bejergi täsiri, OA hassalarynyň sinowial suwuklygyndaky çişme prosesini azaltmak arkaly töwella edilýär.
BMAC-da PGF-iň barlygy ýa-da konsentrasiýasy ýa-da BMMSC-iň iýmitlenişini goldamak üçin zerur ideal gatnaşygy barada az maglumat bar.Käbir kliniki lukmanlar ýokary PRP konsentrasiýasyny BMAC bilen birleşdirip, has köp biologiki işjeň grafalary almak üçin döredilýär, bu bolsa dikeldiş lukmançylygynyň bejergisiniň netijelerini gowulandyrar diýlip garaşylýar.Şeýle-de bolsa, ýokary PRP konsentrasiýasyny BMAC bilen birleşdirmegiň has täsirli bejeriş usulydygyny görkezýän howpsuzlyk we netijelilik maglumatlary az.Şol sebäpden, bu etapda ýokary trombosit konsentrasiýasy bilen işjeňleşdirmek arkaly BMMSC-ni dolandyrmak ýerlikli bolmaz diýip hasaplaýarys.
Trombositleriň antiplatelet dermanlary we NSAID-ler bilen täsiri
PRP sekretor komponentleriniň giň spektrini öz içine alýar we köp biologiki metbugatdan durýar.PRP-iň bejeriş täsiri bu araçylara degişlidir.Trombositlerdäki bejeriş araçylary belli bolsa-da, bu anabolik we katabolik dermanlaryň optimal formulasy we kinetikasy düýbünden aýdyň däl.Terapewtiki formulalara ýetmegiň esasy çäklendirmelerinden biri, hemişe gaýtalanýan we kliniki taýdan peýdaly bolan gowy düzgünleşdirilen aşaky akymlary nyşana almak üçin bu biologiki araçylaryň üýtgewsizligini ýeňip geçmekdir.Şol sebäpli dermanlar (steroid däl çişmä garşy dermanlar (NSAID)) trombosit sekretor toparlarynyň çykmagyna täsir edip biler.Recentaňy-ýakynda açyk bellikli yzygiderli gözlegde, her gün 81 mg aspirini (ASA) kabul etmek, TGF- β 1. PDGF we VEGF ýaly esasy araçylaryň pikirini peseltdi.
Bu täsirler siklooksigenaza-1 (COX-1) yzyna gaýtaryp bolmajak inhibisiýa we aşaky trombositleriň degranulýasiýasy üçin zerur bolan iki ferment bolan siklooksigenaza-2 (COX-2) sazlap bolýan gadaganlygy bilen baglanyşyklydyr.Recentaňy-ýakynda geçirilen yzygiderli gözden geçirilişde, antiplatelet dermanlarynyň COX-1 we COX-2 garaşly görnüşde ösüş faktorynyň çykarylyş egrisini azaldyp biljekdigi we 15 gözlegiň 8-sinde ösüş faktorlarynyň azalandygy anyklandy.
Dermanlar (mysal üçin NSAID) adatça agyryny aýyrmak we MSK keseli sebäpli döreýän çişmegi azaltmak üçin ulanylýar.NSAID-leriň mehanizmi, COX fermenti bilen yzyna gaýtaryp bolmajak we arahidon kislotasynyň ýoluny kadalaşdyrmak arkaly trombositleriň işjeňleşmegini saklamakdyr.Şonuň üçin trombositleriň işleýşi trombositleriň tutuş ömrüniň dowamynda üýtgär, şeýlelik bilen PGF signalynyň ýaýramagynyň öňüni alar.NSAID-ler TNF-α güýçlendirmek bilen bir hatarda sitokiniň önümçiligini (meselem, PDGF, FGF, VEGF we IL-1 β ， IL-6, we IL-8) saklaýar, ýöne NSAID-leriň PRP-e molekulýar täsiri barada az maglumat bar.NSAID ulanýan näsaglarda PRP taýýarlamak we dolandyrmak üçin iň amatly wagt barada ylalaşyk ýok.Mannava we kärdeşleri naproksen alýan sagdyn meýletinçileriň leýkositlere baý PRP-de anabolik we katabolik biologiki faktorlary kesgitlediler.Bir hepde naproksen ulanylandan soň PDGF-AA we PDGF-AB (angiogeneziň ösmegi üçin täsirli mitogen) derejesiniň ep-esli azalandygyny anykladylar.Bir hepdeden soň ösüş faktorynyň derejesi başlangyç derejä gaýdyp geldi.Bir hepde naproksen ulanylandan soň, IL-6 anyklaýjy we katabolik faktoryň LR-PRP derejesi hem peseldi we bir hepdelik arassalama möhletinden soň esasy derejä gaýdyp geldi.Häzirki wagtda PRP bejergisinden soň naproksenli näsaglaryň negatiw netijeleriniň bardygyny subut edýän kliniki gözleg ýok;Şeýle-de bolsa, biologiki işjeňligini gowulandyrmak üçin PDGF-AA, PDGF-BB we IL-6 bahalaryny esasy derejä dikeltmek üçin bir hepdelik ýuwmak döwrüni göz öňünde tutmak maslahat berilýär.Antiplateletiň we NSAID-iň PRP sekresiýa toparyna we onuň aşaky maksatlaryna edýän täsirlerine doly düşünmek üçin has köp gözleg gerek.
Trombositlere baý plazmanyň ulanylmagyny reabilitasiýa bilen birleşdiriň
Esasy ylmy gözlegler, PRP sanjymyndan soň tendon gurluşynyň dikelmeginde fiziki bejerginiň we mehaniki ýüküň aýdyň rolunyň bardygyny görkezýän hem bolsa, PRP bejergisinden soň MSK keseliniň iň oňat bejeriş meýilnamasy barada ylalaşyk ýok.
PRP bejergisi agyryny sazlamak we dokumalaryň abatlanmagyna kömek etmek üçin ýerli dokuma gurşawyna konsentrirlenen trombositleriň sanjymyny öz içine alýar.Iň güýçli kliniki subutnamalar dyz OA-da bar.Şeýle-de bolsa, simptomatiki tendinozy bejermekde PRP-ni ulanmak jedelli we habar berlen netijeler başga.Haýwanlary öwrenmek, adatça PRP infiltrasiýasyndan soň tendinozyň gistologiki gowulaşmasyny görkezýär.Bu gözlegler, mehaniki ýüküň tendonlary täzeden döredip biljekdigini we ýük we PRP sanjymynyň tendonyň bejergisini ösdürmek üçin bilelikde işleýändigini görkezýär.PRP taýýarlyklarynda, biologiki taýýarlyklarda, taýýarlyklarda, sanjym shemalarynda we tendonyň şikesleniş görnüşlerinde tapawutlar kliniki netijeleriň tapawudyna sebäp bolup biler.Mundan başga-da, ylmy subutnamalar dikeldiş meýilnamalarynyň peýdalaryny goldaýan hem bolsa, neşir edilen kliniki gözlegler PRP-den soňky yzygiderli reabilitasiýa meýilnamalaryny dolandyrmaga we birleşdirmäge synanyşýar.
Golaýda Onişi we başgalar.Achilles tendon keselinde mehaniki ýüküň we PRP biologiki täsiriniň roly gözden geçirildi.PRP sanjymyndan soň dikeldiş meýilnamasyna ünsi jemläp, PRP bilen bejerilen Achilles tendon keseliniň I we II tapgyr kliniki gözleglerine baha berdiler.Gözegçilik edilýän reabilitasiýa programmalary maşklaryň ýerine ýetirilişini gowulandyrýar we netijeleri we maşk dozasyna gözegçilik etmek ukybyny gowulandyrýar.Birnäçe oňat dizaýn edilen Achilles tendon PRP synaglary, PRP-den soňky bejergini dikeldiş strategiýasynyň aýrylmaz bölegi hökmünde mehaniki ýükleri dikeltmek meýilnamasy bilen birleşdirdi.
Geljekki dünýägaraýyş we netijeler
PRP enjamlarynyň we taýýarlyk usullarynyň tehniki ösüşi, dürli PRP biologiki serişdeleriniň kesgitlemesi we soňky önümiň degişli biologiki aýratynlyklary henizem netijesiz bolsa-da, hassanyň geljegi uly netijelerini görkezýär.Mundan başga-da, PRP görkezijileriniň we amaly programmalarynyň doly potensialy kesgitlenmedi.Recentlyakyn wagta çenli PRP, lukmanlara belli bir patologiýada we kesellerde otologiki trombosit ösüş faktory tehnologiýasyny ulanmak mümkinçiligini berip biljek awtologiki gan öndüriji önüm hökmünde satylýar.Ilki bilen, köplenç getirilýän PRP-ni üstünlikli ulanmak üçin ýeke-täk kriteriýa, trombositleriň konsentrasiýasy tutuş ganyň bahasyndan ýokary bolan taýýarlanan nusgadyr.Häzirki wagtda, bagtymyza, praktikler PRP-iň işine has giňişleýin düşünýärler.
Bu synda, taýýarlyk tehnologiýasynda henizem standartlaşdyrmagyň we klassifikasiýanyň ýoklugyny kabul edýäris;Şol sebäpden, häzirki wagtda PRP biologiki serişdeleri barada hiç hili ylalaşyk ýok, has köp edebiýat (täze) angiogeneziň ösmegi üçin zerur trombosit dozasynyň konsentrasiýasy barada ylalaşyk gazanyldy.Bu ýerde, PGF-leriň işjeňligini gysgaça tanyşdyrdyk, ýöne ak gan öýjükleriniň we MSC-leriň trombosit mehanizmini we täsir ediji täsirini, şeýle hem öýjük-öýjükleriň özara täsirini has giňişleýin görkezdik.Hususan-da, PRP taýýarlyklarynda ak gan öýjükleriniň bolmagy zyýanly ýa-da peýdaly täsirlere has çuňňur düşünmegi üpjün edýär.Trombositleriň aýdyň roly we olaryň dogabitdi we uýgunlaşdyrylan immun ulgamlary bilen gatnaşygy ara alnyp maslahatlaşyldy.Mundan başga-da, PRP-iň dürli görkezijilerdäki doly potensialyny we bejeriş täsirini kesgitlemek üçin ýeterlik we gowy resminamalaşdyrylan kliniki gözlegler zerurdyr.
This Bu makalanyň mazmuny gaýtadan çap edilýär we bu makaladaky mazmunyň takyklygy, ygtybarlylygy ýa-da dolulygyna hiç hili kepillik bermeýäris we bu makalanyň pikirleri üçin jogapkärçilik çekmeýäris.）
Iş wagty: Mart-01-2023